Các nhà thiết kế người Pháp không bao giờ xem những sáng tác của mình là một “sản phẩm” đơn thuần. Bởi “sản phẩm” là từ dùng để chỉ những món đồ vô hồn, được chế tác hàng loạt. Nội thất, ở cảnh giới cao nhất của kỹ nghệ, chính là những xa xỉ phẩm phi thương mại. Sức sáng tạo của Antoine Vignault là vô hạn: Những đứa con tinh thần được ông thực hiện thủ công là báo vật thuộc về phòng triển lãm thay vì cửa hiệu bán hàng, mang tinh hoa thẩm mỹ thay vì thực dụng, đồng thời vượt ngoài khuôn khổ của những danh mục sản phẩm bình thường trong tay các nhà sưu tập và đạt được đến cảnh giới của sự xa hoa và chỉn chu bậc nhất – bất kể chúng tiêu tốn của ông bao nhiêu thời gian, công sức.
Kể từ năm 2014, ông Vignault, nhà sáng lập của thương hiệu OAK tại Bordeaux, bắt đầu chế tác các tạo phẩm cực kỳ giới hạn và được khắc tên của chính mình, dù rằng ông đã nhận đơn đặt hàng đồ nội thất từ trước đó hai thập kỷ. Được chế tác nhờ sự kết hợp khéo léo giữa kỹ nghệ làm mộc, khảm dát, thuộc da, đúc đồng, chế tạo thủy tinh và làm gốm, bộ sưu tập của ông dung hòa một cách hoàn hảo giữa tính độc đáo và thực dụng. Robb Report đã có dịp được phỏng vấn vị nghệ nhân tài ba này – người sở hữu một xưởng chế tác “tọa lạc giữa một vườn nho xanh tươi muôn đời và biển cả mênh mông” – về lịch sử, nguồn cảm hứng nghệ thuật cũng như quá trình chế tác nội thất bằng cả tình yêu và trí não của ông.
Ông có thể chia sẻ cho độc giả của Robb Report đôi chút về kinh nghiệm của mình trong lĩnh vực thiết kế không?
Từ thuở còn thơ, tôi đã là một người đam mê sáng tạo. Trước đây tôi đã từng theo học ngành kỹ thuật cơ khí, từ đó biết được cách tạo ra một sản phẩm hoàn thiện có tính ứng dụng cao. Sau đó, tôi dần trở nên hứng thú với mối tương quan giữa sự hữu dụng và mọi loại hình dáng khả thi dưới con mắt của một người làm nghệ thuật. Đó là lý do khiến tôi tiếp tục tham gia một số khóa học sau đại học thuộc ngành mỹ thuật công nghiệp, chuyên ngành thiết kế nội thất.
Tại sao ông lại chọn nội thất thay vì một số lĩnh vực thiết kế khác?
Từ khi còn nhỏ, tôi đã có một niềm yêu thích đặc biệt với khảo cổ học cũng như lịch sử văn minh thế giới. Những món đồ cổ mang nét đẹp thách thức thời gian được trưng bày tại các bảo tàng nổi tiếng chính là động lực để tôi chọn con đường này. Hầu hết trong số chúng đều thuộc phạm trù nghệ thuật trang trí, vì thế tôi mới luôn tâm niệm rằng những món đồ thực dụng cũng nên được nhìn nhận như một tác phẩm nghệ thuật.
Ông có nhận xét gì về phong cách thiết kế của mình?
Tôi nghĩ rằng những đứa con tinh thần của mình luôn chất chứa một nét đẹp vĩnh cửu – chúng là sự kết hợp giữa yếu tố lịch sử, hơi thở tâm linh và các chi tiết xa hoa. Có thể nói, phong cách ấy đủ khả năng để sánh đôi với những tuyệt phẩm xuất sắc nhất của mọi thời đại và đôi khi vượt ngoài phạm vi của những xu hướng tân thời.
Tác phẩm của ông thường được lấy cảm hứng từ đâu?
Tôi thích dạng đề tài mang tính vĩnh hằng như vũ trụ, triết học, các hình khối thiêng liêng hay những câu chuyện thần thoại, truyền thuyết – tức là mọi môn khoa học mà một nhà giả kim hiện đại có thể khai thác để ứng dụng cho chuyến hành trình của mình.
Ngày nay người ta có xu hướng ngày càng chú trọng kỹ nghệ thủ công, điều đó tác động như thế nào đến công việc cũng như những đơn đặt hàng tác phẩm của ông?
Tầng lớp trí thức – những người có khả năng nhận ra giá trị tiềm ẩn của một tác phẩm nghệ thuật mà không cần dựa vào giá thành hay danh tiếng tác giả – luôn có một niềm đam mê và mến mộ những tuyệt phẩm thủ công. Ngày nay, sự tự do tiếp cận tri thức đã giúp các tài năng được nhìn nhận và tỏa sáng hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, chất lượng thật sự của người nghệ nhân vẫn là một khái niệm khá riêng tư.
Tại sao ông chỉ chế tác một số lượng tác phẩm với phiên bản giới hạn mà không sản xuất hàng loạt?
“Phiên bản giới hạn” không hẳn là một từ hợp lý, vì mỗi tác phẩm của tôi đều được chế tạo thủ công theo yêu cầu và được cải biến cũng như thêm thắt một vài chi tiết đặc biệt, từ đó mang đậm dấu ấn cá nhân. Đó là lý do tại sao OAK là tên viết tắt của “one-of-a-kind” (độc nhất). Phương pháp này là cần thiết nếu bạn muốn gìn giữ được giá trị trân quý vốn không thể được tìm thấy trong các sản phẩm mỹ thuật công nghiệp. Khi mới khởi lập xưởng thiết kế của mình, tôi đã sở hữu vô vàn những cuốn sổ ký họa chứa đầy ý tưởng mà mình muốn hiện thực hóa. Thế nên khi một dòng sản phẩm được bán hết, tôi có xu hướng muốn xây dựng một chủ đề mới thay vì tiếp tục khai thác ý tưởng cũ và cho ra đời những sản phẩm từa tựa nhau.
Ông thường sử dụng kỹ thuật gì trong các tác phẩm nội thất của mình?
Tôi khá hứng thú với nghệ thuật nhuộm da patina để làm tăng tính thẩm mỹ của các chất liệu thiên nhiên dưới tác động của năm tháng. Tôi cũng không khó chịu với nhựa thông hay những vật liệu nhân tạo dù chúng luôn có sẵn một kỳ hạn sử dụng và chắc chắn sẽ lỗi thời mà không có cách nào phục chế được. Đó là lý do vì sao tôi luôn tìm cách khai thác triệt để những vật liệu như gỗ, kim loại, da thú, đá quý hay thủy tinh với chất lượng hảo hạng.
Ông nhìn nhận như thế nào về xu hướng sưu tầm đồ cổ hiện nay – bao hàm cả các tác phẩm nghệ thuật, đồ nội thất lẫn xe cổ?
Tôi cho rằng bất kể nhà sưu tầm nào cũng có quyền sưu tầm theo các riêng của mình. Bởi thú vui này vốn không phải là một hành động dựa trên lý trí, nên thật sai lầm khi cố ép buộc nó vào một quy chuẩn nhất định. Theo quan điểm cá nhân, tôi thường chú ý đến những tác phẩm có khả năng thu hút ánh nhìn của người thưởng lãm không chỉ ngay từ giây phút đầu tiên, mà còn cả sau khi người ta đã đánh giá chúng từ mọi góc độ và dưới mọi điều kiện ánh sáng mà không cần phải quan tâm đến những chú thích được dán cạnh bên. Nếu đã trải qua một quy trình thẩm định kỹ lưỡng mà bạn vẫn bị hút hồn bởi một tác phẩm cụ thể, bất kể nó thuộc thể loại nào, thì đó chính là lựa chọn không thể phù hợp hơn.
