Hãy thử hình dung về một tình huống – hoàn toàn không phải là trong những bộ phim viễn tưởng – mà là trong đời thực. Sau một ngày làm việc mệt mỏi, bạn trở về nhà và bước vào căn bếp sang trọng. Trong không gian đó, dưới ánh sáng lạnh lẽo của ánh đèn là một đầu bếp rô-bốt với đôi cánh tay kim loại sáng bóng thao tác trên bếp với độ chính xác siêu phàm. Chúng đánh trứng, thái thịt, áp chảo, và bày biện món ăn thật đẹp mắt khiến ngay cả một đầu bếp dày dặn kinh nghiệm nhất cũng phải kinh ngạc. Bản giao hưởng hương vị này được tạo nên bằng các thuật toán điều phối, nơi mỗi nguyên liệu được đo lường đến từng miligam, mỗi kỹ thuật được thực hiện với sự nhất quán không lay chuyển. Không phải là bối cảnh trong phim viễn tưởng, đây là tương lai của ẩm thực – một thế giới do robot thống trị, nơi yếu tố con người bị đẩy ra rìa.
Sự trỗi dậy của những “đầu bếp” thép
Theo báo cáo của The Business Research, quy mô thị trường robot nấu ăn đã tăng trưởng nhanh chóng trong những năm gần đây với mức tăng từ 3,79 tỷ đô la vào năm 2024 lên mức 7,15 tỷ đô la vào năm 2029 cùng tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) 13,5%.
Ngành công nghiệp ẩm thực đang chứng kiến một cuộc cách mạng chưa từng có, được dẫn dắt bởi sự trỗi dậy của các công ty robotics hàng đầu thế giới. Top 5 gã khổng lồ công nghệ – Miso Robotics, Dexai Robotics, Moley Robotics, Chef Robotics, và Kitchen Robotics – đang miệt mài kiến tạo tương lai của ngành ẩm thực bằng những “đầu bếp” thép sở hữu năng lực sáng tạo. Những cánh tay robot uyển chuyển cùng những thuật toán tinh vi hứa hẹn sẽ mang đến sự chính xác tuyệt đối, hiệu suất vượt trội và khả năng tùy biến vô hạn.
Nếu Miso Robotics nổi tiếng với robot Flippy, có khả năng lật bánh mì kẹp thịt, chiên khoai tây và thực hiện các nhiệm vụ nấu nướng khác thì những đầu bếp “thép” của Dexai Robotics được lập trình để thực hiện nhiều nhiệm vụ, từ chuẩn bị nguyên liệu đến nấu ăn và bày biện, xử lý nhiều loại thực phẩm và dụng cụ nhà bếp khác nhau. Trong khi đó, Moley Robotics tập trung phát triển hệ thống nhà bếp robot hoàn chỉnh, có khả năng nấu các món ăn phức tạp từ đầu đến cuối, còn Chef Robotics hướng đến việc cung cấp các giải pháp robot cho các nhà hàng cao cấp và các cơ sở kinh doanh thực phẩm khác. Riêng Kitchen Robotics lại chuyên về các giải pháp robot tự động hóa cho việc chế biến Pizza, hứa hẹn trở thành giải pháp hoàn hảo cho các chuỗi nhà hàng pizza trên toàn thế giới.
Vui mừng hay bất an?
“Năm 2040, sẽ có 10 tỷ robot hình người trên Trái Đất” – lời cảnh báo lạnh lùng của Elon Musk trong buổi ra mắt Culina – robot nấu ăn trị giá 5.000 USD – gieo vào lòng tôi một nỗi bất an, dù hiểu rằng những đầu bếp “thép” này sẽ giải phóng sức người và giúp chúng ta có nhiều thời gian hơn cho bản thân. Rõ ràng, sự trỗi dậy của robot trong ngành ẩm thực mang đến những lợi ích không thể phủ nhận: hiệu suất tăng cao, chi phí giảm thiểu, sự nhất quán được đảm bảo. Nhưng đồng thời, nó cũng đặt ra những thách thức không nhỏ: sự mất mát của bản sắc ẩm thực, sự suy giảm của giá trị con người, và nguy cơ thất nghiệp của hàng triệu lao động.
Khi tôi hình dung về viễn cảnh của những đầu bếp “thép” trong gian bếp, một nỗi buồn man mác xâm chiếm lồng ngực. Tôi nhớ những ngọn khói lam chiều vương vấn trong ráng chiều hoàng hôn, nhớ mùi thơm của nồi cá kho riềng đậm vị, của bát canh riêu cua nấu khế thanh mát thời thơ ấu. Tôi nhớ tiếng dao lách cách nhịp nhàng trên thớt gỗ, mùi hành phi, tiếng xèo xèo của lát steak sau mỗi buổi tan tầm khi bon chen nơi phố thị. Và dù đó là khoảnh khắc nào trong cuộc đời thì những bữa cơm gia đình luôn là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, gắn kết tình thân. Món canh tôm ruột bầu mẹ nấu, nồi cá giếc kho riềng mà bà hì hụi đun nhiều giờ trên bếp củi không chỉ khiến chúng ta xuýt xoa bởi hương vị quê nhà, mà còn bởi tình yêu thương và sự quan tâm được họ gửi gắm.
Nhưng trong căn bếp của tương lai, liệu chúng ta có còn được cảm nhận những điều thiêng liêng đó? Liệu những cánh tay kim loại có thể thay thế được bàn tay khéo léo của bà, của mẹ, hay của chị? Và liệu những thuật toán hoàn hảo có thể thay thế bí quyết chế biến món ăn đã được truyền qua nhiều thế hệ? Liệu những cỗ máy vô hồn sẽ này có giết chết các giá trị truyền thống trong gian bếp, nơi các thành viên cùng nhau chuẩn bị món ăn và từ đó vun đắp tình cảm để mang đến cho nhau sự ấm áp, yên bình?
Và dù có đôi chút bất an, tôi vẫn tin rằng, tương lai của ẩm thực không phải là cuộc chiến giữa con người và robot, mà là sự tìm kiếm sự cân bằng. Robot có thể là công cụ hỗ trợ đắc lực, giải phóng con người khỏi những công việc lặp đi lặp lại, để họ tập trung vào sự sáng tạo và đam mê. Nhưng linh hồn của ẩm thực, những giá trị cảm xúc, những câu chuyện đời thường, theo tôi, vẫn mãi mãi thuộc về con người. Bởi lẽ, ẩm thực không chỉ là thức ăn để lấp đầy dạ dày, mà còn là tình yêu, là văn hóa, là những khoảnh khắc đẹp đẽ của cuộc sống mà mỗi một chúng ta luôn háo hức mong chờ.
